Η υπομονή, η τέχνη της ζωής

Τι είναι η υπομονή; 

Η υπομονή είναι αρετή, θείο χάρισμα, μητέρα της εγκράτειας και της σωφροσύνης, είναι  «η ειρηνική κατάπαυση» στην τρικυμία της ζωής μας.

Είναι η ικανότητα να ανεχόμαστε με ειρηνική διάθεση και να καταδεχόμαστε κάτι που μας δυσαρεστεί ή μας δυσκολεύει, να συγκρατούμε τα συναισθήματά μας και να κερδίζουμε χρόνο για να σκεφτούμε καλύτερα τις επόμενες αντιδράσεις μας.

Μέσα σ' αυτό το χρονικό διάστημα που «κερδίζει» κανείς υπομένοντας, δεν πρέπει να ξεχνά τον λόγο που οφείλει να κάνει υπομονή, να παρατηρήσει την αληθινή διάσταση των πραγμάτων που τον απασχολούν, να προσέξει και να προστατέψει την ψυχή και το σώμα του από ποικίλους πειρασμούς.

Καθώς υπομένουμε αρκετό χρονικό διάστημα μια νοσηρή κατάσταση ή έχουμε να διαχειριστούμε σοβαρά προβλήματα, η υπομονή  επιστρατεύει τις σωματικές μας δυνάμεις και όλες τις πνευματικές μας ικανότητες.

Πότε χρειάζεται «να κάνουμε υπομονή»;

Χρειάζεται σε όλη τη διάρκεια και σε κάθε περίσταση της ζωής μας, είτε έχει να κάνει με τους συνανθρώπους μας, είτε μόνο με τον εαυτό μας. Μάλιστα, η άσκηση της υπομονής "ελέγχει" και το σώμα και την ψυχή.

«Η υπομονή, τελικά, έχει και τα όριά της»; 

Ό,τι ισχύει για κάθε ανθρώπινη ψυχοσωματική ικανότητα το ίδιο ισχύει και για την υπομονή. Τα όρια της υπομονής σχετίζονται: με την συναισθηματική μας ωριμότητα αλλά και την αιτία για την οποία υπομένουμε. 

Όλοι οι άνθρωποι διαθέτουμε την ικανότητα να υπομένουμε κι όσο μεγαλώνουμε οφείλουμε να γινόμαστε περισσότερο υπομονετικοί. Καθοριστικό ρόλο παίζει η αγωγή που έλαβε ο καθένας μας από παιδί, αλλά και η αγωγή που λαμβάνουμε μέχρι το τέλος της ζωής μας. 

Έρχονται μέρες που νιώθουμε αδύναμοι να υπομείνουμε δυσκολίες, προβλήματα, αρρώστιες,  περιφρόνηση, καρτερία για κάτι που ελπίζουμε... ειδικά όταν παρατείνεται αυτή η κατάσταση για πολύ καιρό. Μην ξεχνάμε πως όταν εξαντλούνται οι δυνάμεις και η αντοχή του σώματος, η υπομονή της ψυχής βρίσκεται σε πολύ δεινή θέση.

Γι' αυτό λοιπόν, όταν φεύγει και ξεπερνά τον έλεγχό μας μια οδυνηρή κατάσταση που ζούμε,  ας εναποθέτουμε την ελπίδα μας στη Χάρη του Θεού, Εκείνος φανερώνει τους τρόπους, τις καταστάσεις και τα πρόσωπα μέσω των οποίων θα παρηγορηθούμε και θα βοηθηθούμε καθώς ο Ίδιος εργάζεται η Σωτηρία μας.

Ας προσέξουμε κάτι: αν η κατάσταση της υπομονής μας δε διαθέτει τα παραπάνω χαρακτηριστικά και περισσότερο μοιάζει με την "επιμονή" να γίνει το δικό μας... (γιατί έτσι μας αρέσει) η σωστή λέξη είναι "εμμονή". Αυτή είναι μία αρρωστημένη ψυχική κατάσταση, άκαρπη έως καταστροφική. Βρισκόμαστε κάτω από την επιρροή του εγωισμού και βλάπτουμε πρώτα τον εαυτό μας και όποιον ζει γύρο μας.

Η ευχή «κάνε υπομονή, έχει ο Θεός» να λέγεται ή να μη λέγεται;

Σε έναν θεοσεβούμενο άνθρωπο με ταπεινό φρόνημα δίνει κουράγιο και συμπαράσταση. Υπενθυμίζει ότι καθετί που μας συμβαίνει είναι για το καλό μας. Ότι μέσα από αυτή τη δυσκολία αυξάνει η αρετή μας, η πίστη μας στον Παντοδύναμο Τριαδικό Θεό και οικοδομεί την ψυχή μας.

Άλλωστε όσα έχουμε και δεν έχουμε, όλα είναι του Θεού.

Η ίδια ευχή, σε έναν ανυπόμονο (από επιλογή) και ασεβή (εκ πεποιθήσεως) άνθρωπο, είναι κατάρα και λόγος κενός. Λες και περισσότερο θα προτιμούσε να του έλεγες πως «είναι άδικο αυτό που σου συμβαίνει» εννοώντας σαφώς πως «αφού ο Θεός τα προκαλεί όλα (συνήθως το λέμε μόνο για τα δύσκολα και τα δυσάρεστα), σίγουρα είναι "άδικος" που σε έφερε σε αυτήν την κατάντια....» Κάθε εγωιστικό άτομο προτιμά να στρέφει την ευθύνη της "κακιάς ώρας" σε κάποιον άλλον εκτός από τον εαυτό του.

Η υπομονή όταν συνοδεύεται από την σταθερή πίστη πως ο Θεός και Πατέρας του ουρανού και της γης (δηλαδή ο αληθινός Πατέρας όλου του σύμπαντος κόσμου) γνωρίζει τι βιώνουμε και τον παρακαλούμε να συνδράμει με τον δικό Του τρόπο, η ελπίδα αποκτά Υπόσταση, η οποία σίγουρα θα μας παρηγορήσει και θα φωτίσει τη λύση κάθε προβλήματος που μας απασχολεί.

Συχνά η υπομονή παρερμηνεύεται από τον κόσμο και το φιλότιμο λοιδορείται.... Τι πειρασμός! Είναι ικανός να αποδομήσει την πνευματική προσπάθεια  πολλών χρόνων μέσα σε μία στιγμή. Κι όπως ένα δευτερόλεπτο μετάνοιας μπορεί να φωτίσει παντοτινά τη ζωή μας, έτσι και ένα δευτερόλεπτο υπερηφάνειας μπορεί να μας στείλει στην πιο ανυπόφορη κόλαση. 

Πώς θα πρέπει να ενεργήσουμε;

Πρώτα με σιωπή. 

Αφήνουμε τον πρώτο λόγο στο Θεό.

Ελέγχουμε τα συναισθήματά μας. 

Σκεπτόμαστε ποια είναι τα κίνητρά μας για να αντιμετωπίσουμε την παρούσα δυσκολία. 

Αναρωτιέμαι: «Έχω αγάπη αυτή τη στιγμή; Γιατί στ' αλήθεια έχω θυμώσει; Μήπως υπάρχει συγκεκριμένος λόγος που επιτρέπει ο Θεός να δεχθώ αυτήν την περιφρόνηση ή αυτήν την  απειλή»; 

Ένας μικρός απολογισμός οργανώνει το μυαλό μας να σκεφτεί καθαρά, να δει την αλήθεια στο πρόσωπο του άλλου και αναλόγως θα ενεργήσουμε ή θα απαντήσουμε. Αρκεί να θυμόμαστε ότι ο Χριστός αγαπά τους ταπεινούς. 

Κι Εκείνος ως τέλειος άνθρωπος και τέλειος Θεός ταπεινά ήρθε στον κόσμο μας, δίδαξε και θαυματούργησε χωρίς να επιδιώκει τον έπαινο και καταδέχτηκε να θανατωθεί με τον πιο ταπεινωτικό θάνατο (χλευασμένος, δαρμένος, γυμνός και σταυρωμένος).

Τώρα πια, μετά την ένδοξη Ανάστασή Του, συνεχίζει, ταπεινά, να περιμένει την ανταπόκρισή μας, την φιλότιμη προσπάθειά μας να πορευτούμε διδασκόμενοι από τη δική Του ταπεινή ζωή, από τη δική Του θυσία.

Κάθε μέρα ασκούμαστε στην αρετή της υπομονής χωρίς να το καταλαβαίνουμε πάντα. Συνήθως δε μας είναι ευχάριστη και αντιδρά όλο το νευρικό μας σύστημα... κι όμως, αποτελεί ύψιστο μάθημα αυτοκυριαρχίας.

Οι περισσότεροι άνθρωποι αποστρέφονται την κατάσταση της υπομονής στη διάρκεια στης ζωής τους. Την εύχονται στους άλλους με ευκολία αλλά δεν θέλουν να την βιώσουν όταν «έρθει η σειρά τους». Αντιδρούν στην προτροπή μας «να κάνουν υπομονή», άλλοι με θυμό και άλλοι με αγανάκτηση. Αντί να ακούσουν τη λύση για το πρόβλημα που τους απασχολεί, ακούν από τα χείλη μας τη λέξη-παρηγοριά: Υπομονή!

Ας αναλογιστούμε λίγο... η υπομονή είναι στη φύση μας, υπάρχει στο αρχικό κύτταρο και συνοδεύει τη ζωή μας από την κοιλιά της μητέρας μας, περιμένοντας να ολοκληρωθούμε βιολογικά, μέχρι να έρθουμε στον φως του κόσμου. Κι ενώ είμαστε μωράκια υπομένουμε την ανημποριά μας να τραφούμε μόνοι μας μέχρι να μάθουμε τα στοιχειώδη και να γίνουμε νήπια. Υπομένουμε την εκπαιδευτική διαδικασία που θα μας ολοκληρώσει ως προσωπικότητες στην οικογένεια, στο σχολείο και στην κοινωνία.

Η υπομονή που κάνουμε μεγαλώνοντας, έχει κάτι να μας διδάξει ανώτερο...

Όσο αναγκαίο είναι το νερό για το σώμα, τόσο αναγκαία είναι η σπουδή της υπομονής στη ζωή μας. Χωρίς αυτήν την αρετή δε θα γνωρίσουμε σωστά ούτε τον εαυτό μας, ούτε τους συνανθρώπους μας, ούτε την πλάση, αλλά ούτε και τον Πλάστη μας.

Ας σπουδάσουμε μαζί την αρετή της υπομονής, την σπουδαιότερη τέχνη της ζωής, η οποία μπορεί να αναγάγει την καθημερινή μας ζωή σε πεδίο αυτογνωσίας, Θεανθρώπινης πνευματικής μελέτης και ασκήσεως,  που αναδεικνύει την αληθινή ομορφιά της ανθρώπινης ύπαρξης.